“Mavi hatta mesai muamması (Dünya Gazetesi)
06 Aralık 2012 Perşembe 07:40
İlhan BULUT /
Ekonomist/Gümrük Müşaviri
Bilindiği gibi gümrük idarelerinde beyan edilen
eşyaların kontrolünün mahiyeti ve kontrolle görevli memurlar, bilgisayar
sistemi tarafından risk kriterlerine göre belirlenmektedir. Bu kriterler Gümrük
Yönetmeliği'nin 180'inci maddesinde üç kategoride sınıflanmıştır. Bunlar
sırasıyla;
- Kırmızı Hat; eşyanın fiziki olarak muayenesi ile
birlikte belge kontrolünün de yapıldığı hat,
- Sarı Hat; muayeneye gerek görülmeksizin eşyaya ait
beyanname ile eklerinin doğruluğunun ve birbiriyle uygunluğunun kontrol edildiği
hat,
- Mavi Hat; yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasına
veya bakanlıkça belirlenen onaylanmış kişi statüsüne sahip kişilerin
yararlandığı ithalatta veya ihracatta, eşyanın tesliminden önce belge
kontrolüne veya muayeneye tabi tutulmadığı hattır.
Bizim burada değineceğimiz konu Onaylanış Kişi Statü
Belgesi (OKSB) sahibi firmalara tanınan mavi hat sistemiyle ilgilidir. Mavi Hat
Sistemi dış ticaret hacmi belirli bir yüksekliğe ulaşmış, belirlenen rakamlarda
işgücü istihdam eden, SGK ve vergi daireleri gibi kamu kurumlarına herhangi bir
borcu olmayan firmaların talep etmeleri halinde Gümrük ve Ticaret Bölge
Müdürlükleri tarafından verilen bir nevi güvenilirlik belgesidir. Alındığı
tarihten itibaren iki yıl geçerliliği olan ve belirlenen kriterlerin devamı halinde
yenilenen bu belgeyle birlikte firmalar gümrük idarelerindeki birtakım kontrol,
muayene ve formaliteden muaf tutulmakta ve dolayısıyla işlemlerinde zamandan ve
nakdi maliyetlerden tasarruf sağlamaktadırlar. Birçok kurumda olduğu gibi
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın da e-devlet projeleri kapsamında bazı
formaliteleri azaltmak için hummalı bir çalışma yürüttüğü bilinmektedir. Türk
menşeli ve serbest dolaşımda bulunan eşyanın muayeneye tabi tutulmaması, firma
dosyalarının elektronik olarak bakanlığın sistemine dahil edilmesi ve ilerleyen
zamanlarda geçilmesi düşünülen e- beyanname için yapılan çalışmalar şüphesiz ki
bunun iyi örneklerindendir. Her ne kadar yeni getirilen sistemle ilgili kimi
zaman sıkıntılar yaşansa da zaman ilerledikçe yeni sistemin sağlamış olduğu
fayda ilk etapta çekilen sıkıntıları telafi etmektedir.
Gümrük idarelerindeki sistemle ilgili bu bilgiler
verildikten sonra mavi hatla ilgili belirsizliğe gelecek olursak;
Mavi Hat uygulaması "Onaylanmış Kişi Statüsüne
İlişkin Gümrük Genel Tebliği'nin" 43'üncü maddesinde, yetkilendirilmiş
yükümlü sertifikasına veya A ve B sınıfı Onaylanmış Kişi Statü Belgesi'ne sahip
kişilerin ithalatta ve ihracatta, C sınıfı Onaylanmış Kişi Statü Belgesi'ne
sahip kişilerin ise yalnızca "1000"(daha önce bir rejime tabi
tutulmamış eşyanın kesin ihracatı) rejim kodu ile yapılan ihracatta
yararlandığı hat olarak belirtilmektedir. Ayrıca aynı tebliğin 54'üncü maddesi
"belge sahibi firmaların bir önceki yıl itibariyle yıllık olarak A ve B
sınıfında 100 A.TR belgesi, C sınıfında ise 50 A.TR belgesi düzenleyerek
ihracatlarını sonlandırmaları halinde "Onaylanmış İhracatçı
Yetkisi"de alabileceği ve böylece A.TR belgelerini kendileri tasdik ederek
basitleştirilmiş usulden yararlanabileceğini ifade etmiştir. Dolayısıyla belirtilen
bu üç statü belgesine sahip firmaların dönem dönem risk kritiğine alınan
istisnalar dışında ihracat beyannameleri mavi hatta işlem görmekte dolayısıyla
ihracat beyannameleri fiziki olarak gümrük idaresine ibraz edilmemektedir.
İşleyiş olarak firmaların kendi ofislerinden ya da gümrük müşavirleri aracılığı
ile gümrük müşavirlerinin ofislerinden tescil ettikleri ihracat beyannamelerini
sonlandırılabilmeleri için HAT BİLDİR işlemi gerekmektedir. Ancak saat
17:00'dan sonra yapılacak Hat Bildir işlemi için sistem tarafından " Mesai
saati dışında hat bildir işlemi yapılacaktır, devam etmek istiyor
musunuz?" ibaresi ile karşılaşılmaktadır. Bu ibarenin iki türlü sonucu
vardır.
- Gümrük idarelerinde, Onaylanmış kişi statü belgesine
sahip olduğu için ihracat beyannameleri mavi hatta işlem gören firmaların
sistem tarafından mavi hattan başka bir hatta işlem görme olasılığına karşın
peşinen mesai ücreti tahakkuk ettirilip bunun kabulü noktasında teyit
istenmesidir. Firmalar ya bunu kabul etmek ya da işlemlerine ertesi gün devam
etmek durumunda kalmaktadır. Bu da Onaylanmış Kişi Statü Belgesinin amacından
bir sapma anlamına gelmektedir.
- Diğer taraftan " Mesai saati dışında hat bildir
işlemi yapılacaktır, devam etmek istiyor musunuz sorusuna verilen evet cevabı
ile işlemlere devam edilse dahi gümrük idarelerine evrak vs. gitmediğinden bu
mesai ücreti talebi şimdilik firmalara tahakkuk ettirilmek üzere sistem
üzerinde saklı tutulmakta ve ne zaman ve ne şekilde tahsil yoluna gidileceği
soru işareti olarak durmaktadır.
Sonuç olarak normal çalışma saatleri dışında gümrük
idarelerinde gümrük personelinin bulunmasını gerektirecek bir işlemin olmaması
nedeniyle, onaylanmış kişi statü belgesine sahip firmalara tanınan Mavi Hat
yetkisi ile işlem gören ihracat beyannameleri için mesai ücreti talep
edilmemesi Mavi Hat Sistemi'nin işlevselliğine uygun düşerken; şayet mesai
ücreti tahakkuk ettirilecekse de bunun takibi iyi yapılarak işlemin yapıldığı
dönemde tahakkuk ettirilmesi uygun olacaktır. Aksi takdirde ilerleyen
zamanlarda geçmişe dönük yüklü mesai ücretlerine muhatap olan sanayiciler ile
gümrük idarelerinin karşı karşıya geleceği kuvvetle muhtemel gibi görünüyor.”
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder